Op 16 november is tijdens een feestelijke bijeenkomst van de Orde van den Prince Limburg I aan Jos Wilmots een speciale editie van het tijdschrift Roczniki Humanistyczne overhandigd ter gelegenheid van zijn 90ste verjaardag.
Hij ontving deze jubileumbundel uit handen van Wilken Engelbrecht, hoogleraar literaire theorie & Dutch Studies aan de Palacky Universiteit in Olomouc, Tsjechië.
Roczniki Humanistyczne is een tijdschrift voor letteren en humanistiek van de Katholieke Universiteit Lublin. Dit nummer is voor deze gelegenheid omgetoverd tot een huldeboek aan Jos Wilmots. De bundel bevat bijdragen van 23 collega’s ter ere van zijn 90ste verjaardag op 15 april 2023. In deze artikelen wordt Jos Wilmots geëerd en komt zijn belangrijke rol en verdienste voor o.a. de internationale neerlandistiek ruimschoots naar voren. Agata Szubert zal daar verderop in dit bericht uitgebreider op ingaan.
Zoals bij velen wellicht bekend is, behoort Jos Wilmots ook tot de neerlandici die de IVN groot hebben gemaakt. Van 1976 tot 1985 was hij in diverse rollen (secretaris, ondervoorzitter, voorzitter) lid van het Dagelijks Bestuur van de IVN. Hij is bovendien ook erelid van de IVN. Verder was Jos Wilmots jarenlang zeer actief bij de zomercursus Nederlands voor studenten in Hasselt-Diepenbeek.
De inhoud van deze jubileumbundel is online in open access terug te vinden via
https://czasopisma.tnkul.pl/index.php/rh/issue/view/42
Vanuit de IVN willen wij Jos langs deze weg ook nog eens hartelijk bedanken voor zijn verdienste voor de neerlandistiek en voor onze vereniging.
Herinneringen van Agata Szubert
Speciaal ter gelegenheid van dit jubileum heeft Agata Szubert (Universiteit Wroclaw en bestuurslid IVN) voor onze nieuwsbrief een bijdrage geschreven voor en over Jos Wilmots.
Hieronder haar verhaal.
Voor de oudere generatie van neerlandici, zeker niet alleen in Midden- en Oost-Europa, is zijn naam een begrip. Voor de jongere docenten Nederlands in het buitenland is hij een legende. Em. prof. Jos Wilmots is in april dit jaar 90 geworden.
Laat u me met een persoonlijk verhaal beginnen. In de jaren tachtig en negentig gingen de studenten germanistiek met Nederlands als bijvak van mijn moederuniversiteit in Wrocław (Polen) voor een semester op de Humboldt Universität in Berlijn studeren. Daar mocht ik lessen Nederlands volgen, met als leerboek “Voor wie Nederlands wil leren”. Er was ook een prachtige Mediatheek waar je bandjes kon beluisteren die bij dit leerboek hoorden. Zo heb ik in 1989 kennis gemaakt met Jos Wilmots – eerst met zijn leerboek, dan met zijn stem. Een jaar later ging ik naar de zomercursus Nederlandse taal en cultuur in Hasselt waar Jos Wilmots leider van was, en toen werd het beeld compleet.
Opgeleid als germanist, ging hij in 1959 naar Duitsland om er zeven jaar lang Nederlands te doceren. Daarna ging hij terug naar Limburg om vanaf 1966 tot aan zijn emeritaat in Diepenbeek te werken. Gedurende zijn loopbaan heeft zijn academische instelling drie keer haar naam gewijzigd (zonder dat de Transnationale Universiteit Limburg wordt meegeteld), maar sinds hij met pensioen is houdt de instelling zich vast aan de naam Universiteit Hasselt. Daar was hij in principe verantwoordelijk voor het vak Duits als vreemde taal, maar niet om deze reden was hij bekend bij de neerlandici. Het ging vooral om zijn zomercursus Nederlands die in 1971 zijn eerste editie kende en die Jos Wilmots tot diep na zijn emeritaat nog altijd bleef leiden. Wie ooit naar Hasselt/Diepenbeek voor de zomercursus kwam, kan zich zeker Jos Wilmots voor de geest halen – een geanimeerde leider die passievolle gesprekken voerde met iedere deelnemer van zijn zomercursus, van niveau 6 tot en met niveau 1. Ook voor de deelnemende docenten (er was een tijd wanneer er ook een traject voor docenten Nederlands aangeboden werd) vond hij tijd. Kenmerkend voor hem was in ieder geval dat hij voor iedereen passende woorden wist te vinden. Of je het Nederlands matig beheerste, of juist heel goed, hij vond altijd een manier om met je te spreken. En om je zijn Nederlands te laten begrijpen.
Ook gedurende het academiejaar bleef hij niet passief. Hij heeft een hele reeks leerboeken geschreven, onder meer het voornoemde “Voor wie Nederlands wil leren” maar daarnaast ook “Nederlands!”. Een natuurlijk vervolg voor “Voor wie…” was niet alleen een tweede deel van dit cursusboek maar ook het boek dat hij samen met Jaap de Rooi heeft uitgegeven, onder de titel “Voor wie Nederland en Vlaanderen wil leren kennen”. Daarop volgden theoretische bewerkingen die voor de docenten Nederlands als vreemde taal bedoeld waren, onder meer over de Nederlandse uitspraak, de uitgave van Vlaamse volksliederen (de zangavond op de zomercursus was om niet te vergeten!) en veel andere.
Ik weet niet wanneer hij voor het eerst naar een van de landen achter het IJzeren Gordijn werd uitgenodigd. Naar Polen kwam hij althans in de prille jaren tachtig van de vorige eeuw, nu al bekend als leider van zijn zomercursus, en ook als actief (bestuurs)lid van de IVN. In onze regio zette hij zich in door studenten voor zijn zomercursus uit te nodigen, boeken aan ons te bezorgen (onder meer zijn eigen leerboeken) en door wel eens op bezoek te komen, met een of ander interessant verhaal over de taal of over de cultuur van de Lage Landen. En vertellen kan Jos Wilmots als geen ander.
Zijn activiteiten in Midden-Europa leverden hem een gouden medaille van verdienste op van de Universiteit in Wrocław in 1997 en een eredoctoraat in Olomouc (Tsjechië) in 2003. Als je de Wikipedia wilt geloven, althans. Vreemd genoeg heeft Wilmots een eigen pagina op de Duitse Wikipedia, maar op de Nederlandse niet.
Als je 65 bent geworden, moet je als een Belgische professor met pensioen gaan. Van een emeritus verwacht je dat hij/zij zich stilaan terugtrekt. Dit geldt echter helemaal niet voor Wilmots. Nog niet zo erg lang geleden kwam hij naar een van onze congressen in Olomouc waar hij ook nog een lezing gaf. Een poosje eerder konden onze studenten in Wrocław nog naar zijn fascinerende verhaal over Pieter Breugel de Oude en zijn Spreekwoorden luisteren. Al tijdens zijn emeritaat is hij erelid geworden zowel van onze Midden-Europese vereniging van neerlandici, Comenius, als van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek. Het coronatijdperk heeft zijn activiteiten duidelijk afgeremd. En toch bleef hij de hele tijd (en is nog steeds) onze trouwe partner. Wie met hem contact houdt, kan altijd rekenen op advies en taalhulp. Onlangs is ook nog een boek van hem verschenen dat Vlaanderen op een ongebruikelijke wijze helpt begrijpen (“Vlaanderen lichtvoetig doorgelicht maar met de nodige sérieux”).
Ter gelegenheid van zijn negentigste verjaardag hebben we in Midden-Europa besloten een nummer van een van onze tijdschriften, t.w. Roczniki Humanistyczne, aan Jos Wilmots te wijden. Het is ook inderdaad verschenen en bevat – naast reguliere bijdragen - ook teksten voor en over de jubilaris zelf. Voor wie het interessant vindt, staat alles achter deze link: Roczniki Humanistyczne | Roczniki Humanistyczne (tnkul.pl). Het is niet altijd even makkelijk om zo’n bundel te financieren maar in dit geval konden we vrij makkelijk geldschieters vinden. Voor het ontstaan van de bundel hebben – behalve de Katholieke Universiteit Lublin zelf – ook het SPIN-fonds (Stichting Promotie Internationale Neerlandistiek), de Orde van den Prince, Comenius – Vereniging voor Neerlandistiek in Midden-Europa en de Vlaamse Vertegenwoordiging in Polen en de Baltische Staten bijgedragen. Niemand heeft zijn steun geweigerd. Ook dit zegt veel over het belang van Jos Wilmots voor de mensen in de Lage Landen zelf en voor zijn belang voor onze regio.
Op 16 november jl. heeft Wilmots deze bundel uitgereikt gekregen, tijdens een vergadering van de Limburgse afdeling van de Orde van den Prince (waar hij ook sinds jaren lid van is). Jos Wilmots kreeg de bundel (ontstaan onder de redactie van de prof. Engelbrecht en de ondergetekende) uit de handen van prof. Wilken Engelbrecht, secretaris van Comenius. Namens Comenius wil ik bij dezen de Limburgse afdeling van de Orde van den Prince van harte danken voor dat ze er ruimte voor hebben gevonden om de Jubilaris – onze gezamenlijke vriend – in de bloemetjes te zetten. En we hopen op nog een extra-nummer voor Jos, over tien jaar, en wie weet, misschien nog later?
Geachte Jubilaris – Lieve Jos – nog eens van harte gefeliciteerd!
Agata Szubert is als docent en onderzoeker Neerlandistiek verbonden aan de Filologische Faculteit van de Universiteit van Wroclaw (Polen).
