Noordse Noir en Prentenboeken - van Wallander tot Nijntje

Sinds Zweden en Nederland op 5 april 1614 een verdrag ondertekenden, en Zweden zijn eerste ambassade ter wereld in 's-Gravenhage opende, zijn er veel boeken vanuit het Zweeds in het Nederlands en vice versa vertaald. De afgelopen vier jaar bestond de literaire reis van het Nederlands naar het Zweeds voornamelijk uit prentenboeken voor peuters en kleuters. De weg de andere kant op wordt met name afgelegd door misdaadromans.

Ruim een op de drie boeken die in Nederland en Zweden worden gepubliceerd is vertaald. De meerderheid van de titels komen oorspronkelijk uit wereldtalen als het Engels, Duits, Frans, Spaans en Chinees. Maar onderschat de literaire uitwisseling tussen Zweden en Nederland niet. Tussen 2010 en 2013 hebben meer dan 300 boeken de taalreis van het Zweeds naar het Nederlands of andersom gemaakt.

Wat voor boeken worden er eigenlijk uitgewisseld tussen Nederland en Zweden? Afgelopen vier jaar zijn er ruim honderd boeken vertaald vanuit het Nederlands in het Zweeds. Tien daarvan zijn leesboeken voor kinderen, en in totaal zeventig prentenboeken voor peuters en kleuters verschenen in Zweden. Het meest bekende voorbeeld is misschien wel Nijntje van Dick Bruna. Van dit konijntje werden er zes nieuwe titels geïntroduceerd, en een handjevol werd opnieuw uitgegeven.

Van de ruim twintig boeken vertaald in het Zweeds voor volwassenen is ongeveer de helft literaire romans. Klassiekers van Louis Paul Boon, Hugo Claus en Nescio bereiken eindelijk de Zweedse lezers. En van de beroemde Persisch-Nederlandse auteur Kader Abdolah verschenen drie Zweedse vertalingen. De Zweden kunnen hier vertalers als Ingrid Wikén Bonde en Per Holmer voor bedanken.

Het plaatje voor boeken dat de reis van het Zweeds naar het Nederlands maakt, ziet er heel anders uit. Tussen 2010 en 2013 zijn er minder dan veertig boeken voor kinderen op de Nederlandstalige markten verschenen. Slechts vier hiervan zijn plaatjesboeken voor peuters en kleuters. Bijna tien zijn kookboeken, en een dozijn boeken zijn non-fictie met de autobiografie van Zlatan Ibrahimović als waarschijnlijk het meest bekende voorbeeld.

Maar ruim 65 procent van alle titels die vertaald worden uit het Zweeds in het Nederlands zijn misdaadromans. Top-tien-auteurs als Henning Mankel en Jens Lapidus bereiken de Nederlandse lezers dankzij vertalers als Janny Middelbeek-Oortgiesen via uitgeverijen als De Rode Kamer. Interessant is dat een handvol boeken verwant is aan dit populaire genre. Ofwel omdat de schrijver een bekende misdaadauteur is, zoals het kookboek van Camilla Läckberg. Danwel omdat het boeken over bekende misdaadauteurs zijn, zoals de boeken over de schrijver van de Millennium-trilogie Stieg Larsson.

Kort samengevat, de uitgeverijen zich in Zweden richten zich met name tot peuters en kleuters (of liever gezegd hun ouders en verzorgers), terwijl in Nederland de doelgroep voornamelijk bestaat uit volwassenen. Dat is geen evenwichtige uitwisseling. Misschien is het tijd daar verandering in te brengen. Er zouden meer boeken gericht op kinderen vanuit het Zweeds moeten worden vertaald, en de Zweedse uitgeverijen moeten ervan worden overtuigd dat Nederlandstalige landen goede literatuur voor volwassenen voortbrengen, die het waard is vertaald te worden in het Zweeds.

Monique Zwanenburg Widingsjö (Sollentuna)

Statistieken