Het vak Nederlands op de middelbare school is saai, makkelijk, oninteressant en nutteloos, als we een onderzoek van de Groningse universiteit moeten geloven. Neerlandici struikelen over elkaar om te roepen dat het roer om moet. Er moet een andere inhoud gegeven worden aan het schoolvak om scholieren weer gemotiveerd te krijgen voor de Nederlandse taal en daarmee weer enthousiasme te creëren voor het vak om meer studenten voor een studie Nederlands te laten kiezen. En die moeten er uiteindelijk voor zorgen dat het vak Nederlands weer leuk wordt op school.
Allemaal leuk en aardig, maar volgens mij moet je vooral benadrukken waarom Nederlands zo’n geweldige taal is. Neem nou als voorbeeld de zin ‘We gaan met z’n tweetjes naar het strand’. Dat betekent meer dan alleen dat twee mensen naar het strand gaan, er komt een positief gevoel bij. Wij met z’n tweetjes hebben het leuk. De zin ‘We gaan met z’n tweeën naar het strand’ heeft die vrolijke connotatie niet. Een stel met één kind kan ook met z’n drietjes naar het strand gaan, ook leuk. Zelfs met twee kinderen kan dat heel erg gezellig zijn, lekker met z’n viertjes naar het strand, maar dan wordt het vreemder; met z’n vijfjes naar het strand kan eigenlijk niet, dan is de groep te groot en met z’n zesjes of zeventjes is, lijkt mij, helemaal uitgesloten. Kennelijk ligt de gezelligheidsgrens bij vier. Een tochtje naar het strand met vijf of meer personen is kennelijk niet gezellig, meer een expeditie. Waarom ligt die grens bij vier?
Of wat te denken van de veel gebezigde combinatie zoals bijvoorbeeld, is dat nou dubbelop of niet? Of welke betekenissen heeft het woordje er? En wat te denken van het volgende: we schrijven paard met een ‘d’ omdat er in het meervoud een ‘d’ te horen is (paarden), maar het Fins redeneert heel anders; als een woord in die taal op een t-klank eindigt, schrijf je die ook, en hoor je een ‘d’ dan schrijf je een ‘d’. In het Fins zou je dus één paart, twee paarden schrijven. En waarom schrijf je in het Nederlands uk, eh, Ursul en kuch met één klinker, maar gebruik je voor dezelfde klank twee e’s in het woord een? Zijn er nog meer woorden met twee e’s die je zo uitspreekt? Waarom schrijf je bijzonder maar zeg je ‘biezonder’? Dit soort specifieke eigenaardigheden maakt de Nederlandse taal zo speciaal. Laat leerlingen daar eens hun hoofd over buigen en je zult zien dat je tot verrassende inzichten komt.
Als neerlandicus krijg ik regelmatig de vraag toegeworpen: hoe zit het nou met hun en hen. Anderen maken zich veel te druk om de dt-regel. Wie dat nou heeft bedacht? Ik blijf het uitleggen, terwijl de dt-regel net zo wiskundig is als (a+b)(a-b) = a² - b². Over de logica van wiskunde hoor je niemand klagen.
Toen ik op de middelbare school zat was Nederlands al een ‘makkelijk’ vak; er was toen sprake van een tekort aan docenten scheikunde. En in mijn studietijd klaagde menigeen dat niemand meer Duits wilde studeren. Daar hoor ik nu niemand meer over. Er zijn nu voldoende leraren Duits en scheikunde, al zijn die schoolvakken net zo saai en nutteloos, tenminste als je er niets mee wilt doen. Kennelijk leiden economische tekorten uiteindelijk wel weer tot voldoende vakdocenten. Nu is het vak Nederlands de klos. Het zal wel overwaaien.
Als je op straat zou vragen welke taal het mooist is, hoor je vaak Spaans, Italiaans en Portugees als antwoord. Ik denk dat dat mede door het weer komt in de landen waar die talen worden gesproken. Je denkt bij mediterrane talen vaak aan witte stranden en zwoele avonden. Noors en Zweeds daarentegen worden vrijwel nooit mooi gevonden vanwege de associatie met bergen met sneeuw en de koude, donkere winters. Hoewel ik de Scandinavische talen juist fascinerend mooi vind halen die het niet bij onze eigen taal: het Nederlands is en blijft de mooiste taal ter wereld, weer of geen weer.
Michel Vrisekoop (Amsterdam)