Ter gelegenheid van het 30-jarig jubileum van de neerlandistiek aan de Universiteit van Ljubljana nodigen wij u uit om een korte geschiedenis van het lectoraat te lezen.
Het lectoraat voor de Nederlandse taal en cultuur in Ljubljana werd in de herfst van 1989 opgericht met de komst van neerlandicus en kunsthistoricus Paul van den Heuvel (1952-2015) en met de steun van de Nederlandse Taalunie. Lessen in de Nederlandse taal en cultuur vonden in het begin nog plaats als cursus voor belangstellenden totdat ze twee jaar later werden opgenomen in het curriculum van de studie germanistiek als keuzevak op de afdeling voor Germaanse talen en literaturen (deze afdeling werd later omgevormd tot de Afdeling voor Germanistiek met Neerlandistiek en Scandinavistiek). De eerste zeven jaar werd het lectoraat geleid door Van den Heuvel.
Van begin af aan trok hij een groot aantal studenten aan met zijn inventieve en bezielende manier van lesgeven, zijn grote toewijding en een rijk aanbod aan extracurriculaire activiteiten. Onvergetelijk en aanstekelijk was zijn gevoel voor humor. Helaas stierf hij vroegtijdig in 2015.
In 1996 vertrok Van den Heuvel van Ljubljana naar de Universiteit van Bratislava waar hij samen met zijn collega's een volwaardige opleiding Nederlands tot stand heeft gebracht. In Ljubljana werd hij opgevolgd door een van zijn studentes, germaniste en angliste Anita Srebnik, die haar studie Nederlands aan de Universiteit van Utrecht en de Universiteit van Leiden vervolgde. Later behaalde ze haar doctorstitel en werd benoemd tot universitair docent. Het lectoraat is al die tijd in handen van één enkele docent gebleven. Anita Srebnik is onder meer auteur van het eerste Nederlands-Sloveens woordenboek, dat zij aan het einde van haar lexicografisch traject feestelijk heeft overhandigd aan de toenmalige prins Willem-Alexander en prinses Máxima tijdens hun staatsbezoek aan Slovenië (zie foto hierboven).
In 2018 werden drie jaarvakken opgesplitst in zeven semestervakken. Taalverwerving, cultuur en literatuur gaan steeds hand in hand. Tot nu toe bereikten de studenten na drie jaar niveau B2 of C1 van het ERK. De meesten van hen doen ook mee aan de CNaVT-examens.
In de 30 jaar hebben in Slovenië bij elkaar ruim 600 studenten Nederlandse taal en literatuur gestudeerd. Meer dan 140 studenten ontvingen beurzen voor onder meer een één- of halfjarige studie (Tempus, Socrates, Ceepus, Erasmus), zomercursussen en seminaria aan één van de Vlaamse, Nederlandse of Midden-Europese universiteiten met Neerlandistiek. In het kader van het programma Erasmus+ biedt het lectoraat ieder jaar plaats aan één of twee stagiaires (Nederlands of taalkunde) van de Radboud Universiteit in Nijmegen.
Samenwerking met collega's van buitenlandse universiteiten in België, Nederland en andere universiteiten in Midden-Europa wordt steeds breder en neemt verschillende vormen aan: van gastcolleges tot gezamenlijke projecten, workshops en culturele evenementen.
Een van de gastdocenten die zeker niet onvermeld mag blijven, is Edo Velema (1949-2015), die onder neerlandici die hem kenden, vereerd en bewonderd was als een van de grootste kenners van de Nederlandse literatuur en cultuur. We mogen ons gelukkig prijzen om hem drie keer te hebben kunnen verwelkomen op het lectoraat.
Naast talrijke gastdocenten zijn er ook prominente Nederlandse en Vlaamse dichters en schrijvers te gast geweest: Herman de Coninck, Toon Tellegen, Cees Nooteboom, Joost Zwagerman, Manon Uphoff, Abdelkader Benali, Mensje van Keulen, Tom Lanoye, Joris Luyendijk, Joke van Leeuwen, Johan de Boose, Guus Kuijer, Stefan Hertmans en Anna Woltz.
Bijzonder intensief is de samenwerking met dichter, schrijver en dramaticus Toon Tellegen die ons drie keer met een bezoek vereerde.
Door Paul van den Heuvel en Anita Srebnik werden ook vertaalworkshops georganiseerd die leidden tot publicaties in literaire tijdschriften of van poëziekaarten.
In de negentiger jaren vonden in Ljubljana elk jaar seminars Nederlandse taal en cultuur plaats. De deelnemers waren studenten uit omringende landen. De oorsprong gaat terug tot het jaar 1990, toen de hoofden van de Nederlandse lectoraten van de Universiteit van Belgrado (Jelica Novaković), de Universiteit van Bologna (Charles van Leeuwen) en de Universiteit van Ljubljana (Paul van den Heuvel) het initiatief hebben genomen om in de lente seminars Nederlandse taal en cultuur te organiseren. Dat waren een soort voorlopers van de huidige Comenius zomercursussen. De eerste twee edities van deze eerste seminars vonden plaats in Herceg Novi in Montenegro.
Het lectoraat werkt ook nauw samen met de Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden te Ljubljana en tot voor kort ook met de Ambassade van België in Slovenië (die in 2016 naar Wenen is verhuisd).
De meeste extracurriculaire activiteiten vinden plaats in een vertrouwelijke en persoonlijke sfeer. Het gaat om heel gevarieerde bijeenkomsten van studenten van alle jaren zoals sinterklaasfeestjes, quizzen, kleine workshops over Nederlandse poëzie, muziekavonden (Nederlandstalige chansons, Franco-Vlaamse polyfonie), traditionele Nederlandse spelen, lezingen van studenten, feestelijke afrondingen van het academiejaar, culinaire avonden, picknicks, gezamenlijke bezoeken van concerten en tentoonstellingen, gezellige ontmoetingen met gastdocenten etc.
Het lectoraat in Ljubljana wist zich te handhaven mede dankzij de steun van talrijke en dierbare collega-neerlandici die voor mij als voorbeeld en inspiratiebron dienden en die ik hier onmogelijk allemaal bij naam zou kunnen noemen. Daarom zijn voor mij de Comenius- en IVN-colloquia altijd grote familiebijeenkomsten, die me moed geven om op die eenzame post in Ljubljana toch vol te houden. Ten slotte voel ik me ook gesteund door de Nederlandse Taalunie die menig boek, initiatief, activiteit, evenement of bijeenkomst mogelijk heeft gemaakt.
Door: Anita Srebnik, Ljubljana